Adverbo
Adverbo estas vortspeco, kiu esprimas indiko de ago, indiko de objekto aŭ de alia indiko.
- Ве́чером мы пойдё́м в теа́тр. (= Vespere ni iros al teatrejo.)
Adverbo povas rilatiĝi al verbo kaj montras как (= kiel?) , где (= kie?) , когда́ (= kiam?) , заче́м (= kial?) , куда́ (= kien?) , с како́й це́лью (= kiucele?) , по како́й причи́не (= pro kio?) , в како́й ме́ре (= kia grado?) koazas agado;
- Он живёт (как?) ве́село. (= Li vivas (kiel?) gaje.)
- (Где?) Везде́ бы́ло мно́го цвето́в. (= (Kie?) Ĉie estis multaj floroj.)
- Он э́то сде́лал мне (с како́й це́лью?) назло́. (= Li faris tion (kiucele?) spite al mi.)
- Мы (когда́?) сего́дня верну́лись из о́тпуска. (= Ni (kiam?) hodiaŭ revenis de ferio.)
Adverbo povas rilati al specialaj formoj de verbo, t.e. participo kaj gerundio, kaj krome al substantivo, adjektivo aŭ alia adverbo kaj ĝi povas montri iliaj indikoj:
- Учи́тесь (как?) хорошо́, живи́те (как?) дру́жно. (= Studu (kiel?) bone, viu (kiel?) amike.)
- Э́тот студе́нт (в како́й ме́ре?) о́чень стара́тельный. (= Tiu studento estas (kia grado?) tre diligenta.)
- Она́ рабо́тает (как?) весьма́ охо́тно. (= Li laboras (kiel?) sufiĉe volonte.)
- Здесь происхо́дит движе́ние (куда́?) вперё́д. (= Ĉi tie estas movado (kien?) antaŭen.)
- Он (когда́?) всегда́ приве́тлив. (= Li (kiam?) ĉiam estas afabla.)
Adverbo ne fleksiĝas, t.e. ne deklinaciiĝas kaj ne konjugaciiĝas, kaj en frazo kutime estas adjekto.
Adverboj, kiuj rilatas al verboj kaj ĝiaj formoj, povas esprimi agmanieron, kialon, celon, mezuron kaj gradon.
Adverboj, kiuj rilatas al adjektivo aŭ al alia adverbo, povas esprimi mezuron kaj gradon de indiko.
Kategorioj de adverboj
Laŭ signifo oni dividas adverbojn en sekvantajn branĉojn:
| Signifoj de adverboj | Demandoj, je kiuj respondas | Ekzemploj de adverboj |
|---|---|---|
| 1. Agmanieraj adverboj | Как? (= Kiel?) , Каки́м о́бразом? (= Kielmaniere?) | бы́стро (= rapide) , хорошо́ (= bone) , ме́дленно (= malrapide) , по-но́вому (= nove) , по-дру́жески (= amike) , по-ру́сски (= ruse) , внима́тельно (= atente) , вдруг (= subite) , на́бело (= nete) , так (= tiel) , е́ле-е́ле (= apenaŭ) , ника́к (= neniel) |
| 2. Tempaj adverboj | Когда́? (= Kiam?) , С каки́х пор? (= Ekde kiam?) , До каки́х пор? (= Ĝis kiam?) , Как до́лго? (= Kiel longe?) | сего́дня (= hodiaŭ) , за́втра (= morgaŭ) , вчера́ (= hieraŭ) , у́тром (= matene) , днём (= tage) , ве́чером (= vespere) , но́чью (= nokte) , сейча́с (= nun) , ра́но (= frue) , тогда́ (= tiam) , тепе́рь (= nun) , накану́не (= antaŭtage) |
| 3. Lokaj adverboj | Где? (= Kie?) , Куда́? (= Kien?) , Отку́да? (= De kie?) | здесь (= ĉi tie) , там (= tie) , вблизи́ (= proksime) , вдали́ (= fore) , сюда́ (= ĉi tien) , туда́ (= tien) , отту́да (= de tie) , везде́ (= ĉie) , напра́во (= dekstren) , нале́во (= maldekstren) , и́здали (= defore) , вниз (= suben) , вверх (= supren) , нигде́ (= nenie) , никуда́ (= nenien) |
| 4. Kialaj adverboj | Почему́? (= Kial?) , Отчего́? (= Pro kio?) , По како́й причи́не? (= Pro kio?) | oттого́ (= pro tio) , потому́ (= tiel) , сгоряча́ (= senpripense) , понево́ле (= kontraŭvole) , со́слепу (= blinde) , спросо́нья (= duondorme) |
| 5. Celaj adverboj | Заче́м? (= Kial?) , С како́й це́лью? (= Kiucele?) , Для чего́? (= Por kio?) | назло́ (= spite) , наро́чно (= intence) , не́зачем (= nenecese) , специа́льно (= intence) , напереко́р (= spite) , в шу́тку (= ŝerce) , умы́шленно (= intence) , неумы́шленно (= senintence) , неча́янно (= senintence) |
| 6. Mezuraj kaj gradaj adverboj | Ско́лько? (= Kiom?) , Во ско́лько (= Je kioma horo?) , Наско́лько? (= Kiom?) , С како́й сте́пени? (= Kiugrade?) , В како́й ме́ре? (= Kiugrade?) | о́чень (= tre) , мно́го (= multe) , весьма́ (= tre) , совсе́м (= tute) , попола́м (= duone) , два́жды (= duoble) , три́жды (= trioble) , вдвоём (= duope) , втроём (= triope) , сли́шком (= tro) , вполне́ (= tute) , дово́льно (= sufiĉe) , соверше́нно (= perfekte) |
Komparacioj de adverboj
Adverboj faritaj de kvalitaj adjektivoj povas esti komparativaj kaj superlativaj.
Farado de komparativo
Simpla formo
| Baza formo de adverbo | Ilo de farado | Ekzemplo |
|---|---|---|
| Adjektivoj de speco | Sufikso | |
| о́стро (= akre) | -ее- | остре́е (= pli akre) |
| бы́стро (= rapide) | -ей- | быстре́й (= pli rapide) |
| интере́сно (= interese) | -ей- | интере́сней (= pli interese) |
| су́хо (= seke) | -ше- | су́ше (= pli seke) |
| далеко́ (= fore) | -ше- | да́льше (= plue) |
| бли́зко (= proksime) | -же- | бли́же (= pli proksime) |
Kelkaj adverboj, kiel adjektivoj, havas komparacian formon faritan de alia radikalo:
- хорошо́ (= bone) – лу́чше (= pli bone)
- пло́хо (= malbone) – ху́же (= pli malbone)
Farado de superlativo
Superlativaj adverboj kutime havas konsistan formon, kiu estas kombinaĵo de du vortoj: komparativa adverbo kaj pronomo всех (= de ĉiuj) aŭ всего́ (= de ĉio) :
Konsista formo
Simpla formo de komparativo + pronomo всех (= de ĉiuj) (por animaj aĵoj) aŭ всего́ (= de ĉio) (por senanimaj aĵoj)
| остре́е (= pli akre) | остре́е всex (= pli akra ol ĉio) |
| быстре́й (= pli rapide) | быстре́й всего́ (= pli rapida ol ĉio) |
| интере́сней (= pli interese) | интере́сней всего́ (= pli interesa ol ĉio) |
| су́ше (= pli seke) | су́ше всего́ (= pli seka ol ĉio) |
| да́льше (= plue) | да́льше всex (= pli malproksime ol ĉio) |
Predikativoj
Predikativaj adverboj estas speciala grupo, kiu esprimas staton kaj funkcias kiel predikato en senpersona frazo. Tio povas esti:
-
Stato de vivaj estaĵoj (
ве́село
(= gaje)
,
гру́стно
(= malgaje)
,
смешно́
(= ridinde)
,
оби́дно
(= ofendige)
,
сты́дно
(= hontinde)
):
- Без вас мне ску́чно, – я зева́ю; при вас мне гру́стно, – я терплю́... (Пушкин) (= Sen vi estas enuige, - mi oscedas; kun vi estas malgaje, - mi eltenas... (Puŝkin))
-
Stato de ĉirkaŭa medio, cirkonstanco (
хо́лодно
(= malvarme)
,
ве́трено
(= vente)
,
жа́рко
(= varmege)
,
чи́сто
(= pure)
,
ую́тно
(= komforte)
,
просто́рно
(= vaste)
):
- На дворе́ ещё хо́лодно, но со́лнце све́тит уже́ по-весе́ннему. (Горький) (= Ekstere ankoraŭ frostas, sed sunas jam printempe. (Gorkij)
Kelkaj adverboj (nomiĝitaj propraj predikativaj) povas esti nur predikativo. Tio estas мо́жно (= permesite) , ну́жно (= necese) , необходи́мо (= necese) , нельзя́ (= malpermesite) , жаль (= bedaŭrinde) , пора́ (= jam estas tempo (por io)) , не́когда (= ne havas tempo) , бо́язно (= timege) , со́вестно (= konscience) , сты́дно (= hontinde) kaj aliaj:
- В э́то невозмо́жно пове́рить. (= Je tio estas neeble kredi.)
Невозмо́жно пове́рить estas konsista verba adjektivo, Невозмо́жно estas predikativa adverbo.
Signifaj kaj pronomaj adverboj
Ekzistas adverboj signigaj kaj pronomaj. La signifaj nomas indikon, kaj la pronomaj nur montras ĝin.
Pronomaj adverboj siavice dividiĝas en kelkajn grupojn. Tiuj grupoj similas je grupoj de pronomoj.
| Adverbo | Je kio montras | Ekzemploj |
|---|---|---|
| Montraj | Montras precizan lokon, tempon, kialon kaj ktp. Montraj adverboj ofte estas uzataj por ligi frazojn en teksto. |
здесь (= ĉi tie) , тут (= ĉu tie) , там (= tie) , туда́ (= tien) , отту́да (= de tie) , тогда́ (= tiam) , зате́м (= ĉar) , поэ́тому (= tial) , так (= tiel) |
| Demandaj | Estas uzataj en demandaj frazoj. | где? (= kie?) , когда́? (= kiam?) , куда́? (= kien?) , отку́да? (= de kie?) , почему́? (= kial?) , заче́м? (= kiucele?) , как? (= kiel?) |
| Rilativaj | Laŭ formo kongruas kun demandaj pronomaj adverboj, estas uzataj kiel konjukciaj vortoj kaj ligas partojn en frazoj kun subordigita propozicio. | где (= kie) , когда́ (= kiam) , куда́ (= kien) , отку́да (= de kie) , почему́ (= kial) , заче́м (= kiucele) , как (= kiel) |
| Nedefinitaj | Montras nekonatan aŭ neprecize konatan lokon, tempon, kialon kaj ktp. Ili difiniĝas de demandaj pronomaj adverboj per sufiksoj -то, -либо, -нибудь kaj prefiksoj кое- kaj malpli ofte de не-. | где́-то (= ie) , когда́-то (= iam) , ка́к-то (= iel) , где́-нибудь (= ie) , где́-либо (= ie) , кое-где́ (= ie) , кое-ка́к (= iel) , не́когда (= iam) |
| Neaj | Deriviĝas de demandaj pronomaj adverboj per prefiksoj ни- kaj не-. Не- ĉiam estas akcentita, kaj silabo ни- ĉiam estas neakcentita. |
никогда́ (= neniam) , нигде́ (= nenie) , никуда́ (= nenien) , не́где (= nenie) , не́зачем (= nenecese) |