Liczebnik
Liczebnik jest częścią mowy, która oznacza ilość przedmiotów, liczbę oraz kolejność przedmiotów przy liczeniu:
- Шко́льники посади́ли два́дцать я́блонь и оди́ннадцать ви́шен. (= Uczniowie posadzili dwadzieścia jabłoni i jedenaście wiśni.)
- Два́жды два – четы́ре. (= Dwa razy dwa - cztery.)
- Я роди́лся 5 января́ 1995 го́да. (= Urodziłem się 5 stycznia 1995 roku.)
- Пя́тое ию́ня – Всеми́рный день окружа́ющей среды́. (= Piątego czerwca - Światowy Dzień Ochrony Środowiska.)
Według znaczenia i oznak gramatycznych dzielimy liczebniki na główne i porządkowe.
Główne liczebniki nazywają ilość albo liczbę i odpowiadają na pytanie ile?
Liczebniki porządkowe nazywają kolejność przedmiotów przy liczeniu i odpowiadają na pytanie
- пе́рвый день (= pierwszy dzień)
- пя́тый класс (= piąta klasa)
- двена́дцатая ночь (= dwunasta noc)
- два́дцать седьмо́е число (= dwudziestego siódmego)
- пятидеся́тые го́ды (= lata pięćdziesiąte)
| Przypadki | Pytanie liczebników głównych | Pytania liczebników porządkowych | ||
|---|---|---|---|---|
| Mianownik |
ско́лько
ile
|
како́й
jaki
|
кото́рый
który
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) | ско́льких |
како́го
|
кото́рого
|
| Celownik | дам (= dam) |
ско́льким
|
како́му
|
кото́рому
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
ско́лько
Nieżyw.
ско́льких
Żyw.
|
како́й
Nieżyw.
како́го
Żyw.
|
кото́рый
Nieżyw.
кото́рого
Żyw.
|
| Narzędnik | иду́ с / со (= idę z ) |
ско́лькими
|
(с) каки́м
|
(с) кото́рым
|
| Miejscownik | говорю́ о (= mówię o) |
о ско́льких
|
о како́м
|
о кото́ром
|
Forma podstawowa liczebnika - mianownik
Według liczby słów liczebniki mogą być proste i złożone.
Liczebniki proste składają się z jednego słowa:
Liczebniki złożone składają się z dwóch albo więcej słów:
| Proste | Złożone |
|---|---|
| семь (= 7) | два́дцать пять (= 25) |
| пятна́дцать (= 15) | со́рок четы́ре (= 44) |
| три́дцать (= 30) | три́ста пятьдеся́т семь (= 357) |
| сто (= 100) | восемьсо́т девяно́сто один (= 891) |
|
пе́рвый
pierwszy
|
три́ста со́рок восьмо́й
trzysta czterdzieści ósmy
|
|
со́тый
setny
|
две пя́тых
dwie piąte
|
|
ты́сячный
tysięczny
|
три це́лых пять деся́тых
trzy całe i pięć dziesiątych
|
Liczebniki główne
| 0 - ноль / нуль * | |||
| 1 - оди́н | 11 - оди́ннадцать | 100 - сто | |
| 2 - два | 12 - двена́дцать | 200 - две́сти | |
| 3 - три | 13 - трина́дцать | 30 - три́дцать | 300 - три́ста |
| 4 - четы́ре | 14 - четы́рнадцать | 40 - со́рок | 400 - четы́реста |
| 5 - пять | 15 - пятна́дцать | 50 - пятьдеся́т | 500 - пятьсо́т |
| 6 - шесть | 16 - шестна́дцать | 60 - шестьдеся́т | 600 - шестьсо́т |
| 7 - семь | 17 - семна́дцать | 70 - се́мьдесят | 700 - семьсо́т |
| 8 - во́семь | 18 - восемна́дцать | 80 - во́семьдесят | 800 - восемьсо́т |
| 9 - де́вять | 19 - девятна́дцать | 90 - девяно́сто | 900 - девятьсо́т |
| 10 - де́сять | 20 - два́дцать |
Zapamiętaj
- W liczebnikach od 5 do 10 na końcu słowa piszemy Ь.
- W liczebnikach od 15 do 19 na końcu słowa piszemy Ь.
- W liczebnikach od 50 do 80 w środku słowa piszemy Ь.
- W liczebnikach od 500 do 9000 w środku słowa piszemy Ь.
Uwaga: o liczebnikach ты́сяча , миллио́н , миллиа́рд itd. przeczytaj niżej.
Uwaga
-
* Według znaczenia słowa но́ль i ну́ль są równoznaczne, ale ich napisanie zależy od formy słowa: w mianowniku (nominativ) i bierniku (akuzativ) są dopuszczalne formy z о oraz у, w innych przypadkach tylko forma у. W terminologii dominuje forma ну́ль :
- су́мма равня́ется нулю́ (= suma równa się zero)
- температу́ра де́ржится на нуле́ (= temperatura utrzymuje się na zerze)
- свести́ к нулю́ (= sprowadzić do zera)
-
W zwrotach ustalonych spotykamy się z obydwoma formami:
- ноль внима́ния (= zero uwagi)
- в два́дцать ноль-ноль (20:00) (= o dwudziestej zero-zero (20:00))
- ноль це́лых (= zero całych)
- температу́ра абсолю́тного нуля́ (= temperatura zera absolutnego)
- остри́чь под нулё́вку (= obciąć na zero)
-
Przymiotniki są często tworzone od formy нуль :
- нулево́й киломе́тр (= kilometr zerowy)
- нулево́й пробе́г (= przebieg zerowy)
- нулева́я температу́ра (= zerowa temperatura)
Rodzaje liczebników głównych
| Liczebniki całe | Liczebniki ułamkowe | Liczebniki zbiorowe Kilka przedmiotów jako jedna całość |
|---|---|---|
| три (= 3) | две пя́тых (= 2/5) | дво́е (= dwoje) |
| оди́ннадцать (= 11) | три седьмы́х (= 3/7) | тро́е (= troje) |
| со́рок (= 40) | одна́ деся́тая (= 1/10) | че́тверо (= czworo) |
| пятьсо́т (= 500) | двена́дцать со́тых (= 12/100) | пя́теро (= pięcioro) |
Liczebniki oznaczające całe liczby
Liczebniki, które nazywają całe liczby odmieniają się według przypadków. W liczebnikach głównych odmienia się każda liczba (słowo).
Liczebnik główny ноль (= 0)
| Mianownik | ноль |
| Dopełniacz | (без) нуля́ |
| Celownik | (дам) нулю́ |
| Biernik | (вижу) ноль |
| Narzędnik | (иду с) нулём |
| Miejscownik | (говорю о) нуле́ |
Liczebnik główny один (= 1)
| Rodzaj męski | Rodzaj nijaki | Rodzaj żeński | ||
|---|---|---|---|---|
| Mianownik |
оди́н
|
одно́
|
одна́
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) | одного́ |
одного́
|
одно́й
|
| Celownik | дам (= dam) |
одному́
|
одному́
|
одно́й
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
|
одно́
|
одну́
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
одни́м
|
одни́м
|
одно́й (-ою)
|
| Miejscownik | говорю́ о / об (= mówię o) |
одно́м
|
одно́м
|
одно́й
|
| Mianownik |
одни́
|
||
| Dopełniacz | без (= bez) | одни́х | |
| Celownik | дам (= dam) |
одни́м
|
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
одни́
Nieżyw.
одни́х
Żyw. - dla r.m. i r.ż.!!!
|
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
одни́ми
|
|
| Miejscownik | (говорю об) (= mówię o) |
одни́х
|
Liczebnik główny два (= 2)
| Rodzaj męski | Rodzaj nijaki | Rodzaj żeński | ||
|---|---|---|---|---|
| Mianownik |
два
|
два
|
две
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) | двух | двух | двух |
| Celownik | дам (= dam) |
двум
|
двум
|
двум
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
два
Nieżyw.
двух
Żyw.
|
два
|
две
Nieżyw.
двух
Żyw.
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
двумя
|
двумя
|
двумя
|
| Miejscownik | говорю́ о / об (= mówię o) |
двух
|
двух
|
двух
|
Deklinacja liczebników три (= 3) , четыре (= 4)
| Mianownik |
три
|
четы́ре
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) | трёх |
четырёх
|
| Celownik | дам (= dam) |
трём
|
четырём
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
три
Nieżyw.
трёх
Żyw.
|
четы́ре
Nieżyw.
четырёх
Żyw.
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
тремя
|
четырьмя
|
| Miejscownik | говорю́ о / об (= mówię o) |
трёх
|
четырёх
|
Deklinacja liczebników пять (= 5) – двадцать (= 20) i liczebnika тридцать (= 30)
Liczebniki proste od 5 do 20 oraz liczebnik 30 odmieniamy jak rzeczowniki trzeciej koniugacji (typu ночь , мышь ).
| 5 | 8 | 15 | 20 | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Mianownik |
пять
|
во́семь
|
пятна́дцать
|
два́дцать
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) | пяти́ |
восьми́
|
пятна́дцати
|
двадцати́
|
| Celownik | дам (= dam) |
пяти́
|
восьми́
|
пятна́дцати
|
двадцати́
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
пять
|
во́семь
|
пятна́дцать
|
два́дцать
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
пятью́
|
восьмью́ *
|
пятна́дцатью
|
двадцатью́
|
| Miejscownik | говорю о (= mówię o) |
пяти́
|
восьми́
|
пятна́дцати
|
двадцати́
|
Uwaga
* Zwróć uwagę na formę liczebnika во́семь w narzędniku.
Deklinacja liczebników сорок (= 40) , девяносто (= 90) , сто (= 100)
Te liczebniki mają tylko dwie formy.
| 40 | 90 | 100 | ||
|---|---|---|---|---|
| Mianownik |
со́рок
|
девяно́сто
|
сто
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) |
сорока́
|
девяно́ста
|
ста
|
| Celownik | дам (= dam) |
сорока́
|
девяно́ста
|
ста
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
со́рок
|
девяно́сто
|
сто
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
сорока́
|
девяно́ста
|
ста
|
| Miejscownik | говорю́ о / об (= mówię o) |
сорока́
|
девяно́ста
|
ста
|
Deklinacja liczebników od 50 do 80, od 200 do 900
W słowach złożonych - liczebnikach od 50 do 80, od 200 do 900 odmieniamy obydwie części słowa.
| 50 | 80 | 500 | 800 | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Mianownik |
пятьдеся́т
|
во́семьдесят
|
пятьсо́т
|
восемьсо́т
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) |
пяти́десяти
|
восьми́десяти
|
пятисо́т
|
восьмисо́т
|
| Celownik | дам (= dam) |
пяти́десяти
|
восьми́десяти
|
пятиста́м
|
восьмиста́м
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
пятьдеся́т
|
во́семьдесят
|
пятьсо́т
|
восемьсо́т
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
пятью́десятью
|
восьмью́десятью
|
пятьюста́ми
|
восьмьюста́ми
|
| Miejscownik | говорю о (= mówię o) |
пяти́десяти
|
восьми́десяти
|
пятиста́х
|
восьмиста́х
|
Deklinacja liczebników 200 (двести) , 300 (триста) , 400 (четыреста)
| 200 | 300 | 400 | ||
|---|---|---|---|---|
| Mianownik |
две́сти
|
три́ста
|
четы́реста
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) |
двухсо́т
|
трёхсо́т
|
четырёхсо́т
|
| Celownik | дам (= dam) |
двумста́м
|
трёмста́м
|
четырёмста́м
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
две́сти
Nieżyw.
двухсо́т
Żyw.
|
три́ста
Nieżyw.
трёхсо́т
Żyw.
|
четы́реста
Nieżyw.
четырёхсо́т
Żyw.
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) |
двумяста́ми
|
тремяста́ми
|
четырьмяста́ми
|
| Miejscownik | говорю о (= mówię o) |
двухста́х
|
трёхста́х
|
четырёхста́х
|
Deklinacja liczebników ты́сяча , миллио́н , миллиа́рд
Liczebnik ты́сяча odmienia się jak rzeczownik неде́ля .
Liczebniki миллио́н i миллиа́рд odmieniają się jak rzeczownik заво́д .
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| Mianownik |
ты́сяча
|
ты́сячи
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) | ты́сячи |
ты́сяч
|
| Celownik | дам (= dam) |
ты́сяче
|
ты́сячам
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
ты́сячу
|
ты́сячи
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) | ты́сячей , ты́сячью |
ты́сячами
|
| Miejscownik | говорю о (= mówię o) |
о ты́сяче
|
о ты́сячах
|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| Mianownik |
миллио́н
|
миллио́ны
|
|
| Dopełniacz | без (= bez) | миллио́на |
миллио́нов
|
| Celownik | дам (= dam) |
миллио́ну
|
миллио́нам
|
| Biernik | ви́жу (= widzę) |
миллио́н
|
миллио́ны
|
| Narzędnik | иду́ с (= idę z ) | миллио́ном |
миллио́нами
|
| Miejscownik | говорю о (= mówię o) |
о миллио́не
|
о миллио́нах
|
Odmiana liczebników złożonych
W liczebniku złożonym, które oznacza całą liczbę, odmieniają się wszystkie słowa, z których się ten liczebnik składa. Każde słowo odmienia się według swojego wzoru:
| Mianownik |
ты́сяча
1000
|
девятьсо́т
900
|
во́семьдесят
80
|
шесть
6
|
(столо́в)
stołów
|
| Dopełniacz |
ты́сячи
|
девятисот
|
восьми́десяти
|
шести́ | (столо́в) |
| Celownik |
ты́сяче
|
девятиста́м
|
восьми́десяти
|
шести́ | (стола́м) |
| Biernik |
ты́сячу
|
девятьсо́т
|
во́семьдесят
|
шесть | (столо́в) |
| Narzędnik |
с ты́сячей
|
девятьюста́ми
|
восьмью́десятью
|
шестью́ | (стола́ми) |
| Miejscownik |
о ты́сяче
|
девятиста́х
|
восьми́десяти
|
шести́ | (стола́х) |
Użycie liczebników w połączeniu z rzeczownikami
| 1 |
|
Rzeczownik znajduje się przy liczebniku w mianowniku liczby pojedynczej |
|---|---|---|
| 2, 3, 4 |
|
Rzeczownik znajduje się przy liczebniku w dopełniaczu liczby pojedynczej |
| 5 - 20 |
|
Rzeczownik znajduje się przy liczebniku w dopełniaczu liczby mnogiej |
Liczebniki porządkowe
Liczebniki porządkowe są z reguły tworzone od liczebników, oznaczających całe liczby, zazwyczaj bez przyrostków:
| 0 - нулево́й | |||
| 1 - пе́рвый | 11 - оди́ннадцатый | 100 - со́тый | |
| 2 - второ́й * | 12 - двена́дцатый | 20 - двадца́тый | 200 - двухсо́тый |
| 3 - тре́тий | 13 - трина́дцатый | 30 - тридца́тый | 300 - трёхсо́тый |
| 4 - четвё́ртый | 14 - четы́рнадцатый | 40 - сороково́й | 400 - четырёхсо́тый |
| 5 - пя́тый | 15 - пятна́дцатый | 50 - пятидеся́тый | 500 - пятисо́тый |
| 6 - шесто́й | 16 - шестна́дцатый | 60 - шестидеся́тый | 600 - шестисо́тый |
| 7 - седьмо́й | 17 - семна́дцатый | 70 - семидеся́тый | 700 - семисо́тый |
| 8 - восьмо́й | 18 - восемна́дцатый | 80 - восьмидеся́тый | 800 - восьмисо́тый |
| 9 - девя́тый | 19 - девятна́дцатый | 90 - девяно́стый | 900 - девятисо́тый |
| 10 - деся́тый | |||
| 1000 - ты́сячный | 101 - сто пе́рвый | ||
| 2000 - двухты́сячный | 225 - две́сти два́дцать пя́тый | ||
| 5000 - пятиты́сячный | 478 - четы́реста се́мьдесят восьмо́й | ||
| 1 000 000 - миллио́нный | 1346 - ты́сяча три́ста со́рок шесто́й | ||
| 1 000 000 000 - миллиа́рдный | 20 543 - два́дцать ты́сяч пятьсо́т со́рок тре́тий | ||
Uwaga
* Na końcówkę -ой zawsze pada akcent.
Liczebniki porządkowe первый (= pierwszy) oraz второй (= drugi) są liczebnikami niepochodnymi.
Liczebniki porządkowe, podobnie jak przymiotniki, odmieniają się według przypadków, liczb i rodzajów:
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |||
|---|---|---|---|---|
| Rodzaj męski |
пе́рвый по́езд
pierwszy pociąg
|
пе́рвого по́езда
|
пе́рвому по́езду
|
пе́рвые поезда́
|
| Rodzaj nijaki |
пя́тое ме́сто
piąte miejsce
|
пя́того ме́ста
|
пя́тому ме́сту
|
пя́тые места́
|
| Rodzaj żeński |
седьма́я ли́ния
siódma linia
|
седьмо́й ли́нии
|
седьмо́й ли́нии
|
седьмы́е ли́нии
|
W liczebnikach седьмо́й (= siódmy) i восьмо́й (= ósmy) przy odmianie zachowuje się znak miękki.
Deklinacja liczebników porządkowych
Liczebniki porządkowe odmieniają się według przypadków tak samo, jak przymiotniki odmiany twardotematowej ( но́вый (= nowy) , родно́й (= rodzimy) ).
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rodzaj męski | Rodzaj nijaki | Rodzaj żeński | |||
|
Именительный
Mianownik
|
шесто́й
szósty
|
шесто́е
szóste
|
шеста́я
szósta
|
шесты́е
szóste
|
|
|
Родительный
Dopełniacz
|
без (= bez) | шесто́го | шесто́го | шесто́й |
шесты́х
|
|
Дательный
Celownik
|
дам (= dam) |
шесто́му
|
шесто́му
|
шесто́й
|
шесты́м
|
|
Винительный
Biernik
|
вижу (= widzę) |
шесто́й
Nieżyw.
шесто́го
Żyw.
|
шесто́е
|
шесту́ю
|
шесты́е
Nieżyw.
шесты́х
Żyw.
|
|
Творительный
Narzędnik
|
иду с (= idę z ) |
с шесты́м
|
с шесты́м
|
с шесто́й
|
с шесты́ми
|
|
Предложный
Miejscownik
|
говорю о (= mówię o) |
о шесто́м
|
о шесто́м
|
о шесто́й
|
о шесты́х
|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rodzaj męski | Rodzaj nijaki | Rodzaj żeński | |||
|
Именительный
Mianownik
|
деся́тый
dziesiąty
|
деся́то́е
dziesiąte
|
деся́тая
dziesiąta
|
деся́тые
dziesiąte
|
|
|
Родительный
Dopełniacz
|
без (= bez) | деся́того | деся́того | деся́той |
деся́тых
|
|
Дательный
Celownik
|
дам (= dam) |
деся́тому
|
деся́тому
|
деся́той
|
деся́тым
|
|
Винительный
Biernik
|
вижу (= widzę) |
деся́тый
Nieżyw.
деся́того
Żyw.
|
деся́тое
|
деся́тую
|
деся́тые
Nieżyw.
деся́тых
Żyw.
|
|
Творительный
Narzędnik
|
иду с (= idę z ) |
с деся́тым
|
с деся́тым
|
с деся́той
|
с деся́тыми
|
|
Предложный
Miejscownik
|
говорю о (= mówię o) |
о деся́том
|
о деся́том
|
о деся́той
|
о деся́тых
|
Liczebnik тре́тий (= trzeci) odmienia się jak przymiotnik во́лчий (= wika) .
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rodzaj męski | Rodzaj nijaki | Rodzaj żeński | |||
|
Именительный
Mianownik
|
тре́тий
trzeci
|
тре́тье
trzecie
|
тре́тья
trzecia
|
тре́тьи
trzecie
|
|
|
Родительный
Dopełniacz
|
без (= bez) | тре́тьего | тре́тьего | тре́тьей |
тре́тьих
|
|
Дательный
Celownik
|
дам (= dam) |
тре́тьему
|
тре́тьему
|
тре́тьей
|
тре́тьим
|
|
Винительный
Biernik
|
вижу (= widzę) |
тре́тий
Nieżyw.
тре́тьего
Żyw.
|
тре́тий
|
тре́тью
|
тре́тьи
Nieżyw.
тре́тьих
Żyw.
|
|
Творительный
Narzędnik
|
иду с (= idę z ) |
с тре́тьим
|
с тре́тьим
|
с тре́тьей
|
с тре́тьими
|
|
Предложный
Miejscownik
|
говорю о (= mówię o) |
о тре́тьем
|
о тре́тьем
|
о тре́тьей
|
о тре́тьих
|
Odmiana liczebników porządkowych
W złożonych liczebnikach porządkowych odmienia się tylko ostatnie słowo.
|
Именительный
Mianownik
|
ты́сяча
1000
|
девятьсо́т
900
|
се́мьдесят
70
|
пя́тый
5
|
|
Родительный
Dopełniacz
|
ты́сяча
|
девятьсо́т
|
се́мьдесят
|
пя́того
|
|
Дательный
Celownik
|
ты́сяча
|
девятьсо́т
|
се́мьдесят
|
пюяжтому
|
|
Винительный
Biernik
|
ты́сяча
|
девятьсо́т
|
се́мьдесят
|
пя́тый / пя́того
|
|
Творительный
Narzędnik
|
ты́сяча
|
девятьсо́т
|
се́мьдесят
|
пя́том
|
|
Предложный
Miejscownik
|
ты́сяча
|
девятьсо́т
|
се́мьдесят
|
пя́тым
|
- Końcówki liczebników porządkowych określamy tak samo, jak końcówki przymiotników (za pomocą pytania – какой? (= który?) , который? (= który?) ).
- Przy określaniu daty po liczebniku porządkowym nazwy miesiąca używamy w dopełniaczu:
- Мы зако́нчим семе́стр к тридца́тому ма́я. (= Zakończymy semestr do trzydziestego maja.)
- Все должны́ бы́ли записа́ться до пятна́дцатого октября́. (= Wszyscy powinni byli zapisać się do piętnastego października.)
- Mówiąc o wydarzeniu, które miało miejsce w konkretnym roku, słowo rok zawsze znajduje się po liczebniku porządkowym.
- Я поступил́ в университе́т в 2015 году́. (= Dostałem się na uczelnię w 2015 roku.)