Znaczenie i właściwości gramatyczne

Zaimek jest częścią mowy, która wskazuje na przedmiot, właściwość albo ilość, ale nie nazywa ich.

Do zaimka można zadać pytania: кто? (= kto?) что? (= co?) какой? (= jaki?) чей? (= czyj?) как? (= jak?) где? (= gdzie?) когда? (= kiedy?) i inne. Zaimki są używane zamiast rzeczowników, przymiotników, liczebników albo przysłówków. Większość zaimków w języku rosyjskim odmienia się według przypadków, wiele zaimków odmienia się też według rodzajów i liczb.

Rodzaje zaimków

Według znaczenia i właściwości gramatycznych zaimki dzielą się na kilka kategorii:

Deklinacja zaimków

Zaimki osobowe

Zaimki osobowe mają formy:

• osoby
• liczby
• przypadki
• rodzaje (tylko zaimki 3 osoby liczby pojedynczej).

Zaimki я (= ja) i ты (= ty) wskazuje na uczestników rozmowy.

Zaimek он (= on) , она (= ona) , оно (= ono) , они (= oni, one) wskazuje na przedmiot, o którym jest, była albo będzie mowa.

Zaimki мы (= my) i вы (= wy) wskazują osobę mówiącą oraz jego współrozmówcę razem z innymi osobami.

Zaimki 3 osoby ( он (= on) , она́ (= ona) , оно́ (= ono) , они́ (= oni, one) ) po przyimkach mają na początku н:

We wszystkich zaimkach osobowych formy dopełniacza i biernika są zgodne.

Zaimki zwrotne

Zaimek zwrotny себя́ (= siebie) wskazuje osobę, o której mowa. Ten zaimek nie ma formy mianownika (nominativ), a także osoby, liczby i rodzaju.

Zaimki pytające i względne

Zaimki pytające i względne:

Zaimki pytające służą do wyrażania zapytania.

Zaimki względne służą do połączenia części zdania złożonego.

Zaimki pytające i względne кто (= kto) oraz что (= co) nie mają rodzaju i liczby.

Zaimki како́й (= jaki) , кото́рый (= który) , чей (= czyj) odmieniają się według przypadków, liczb i rodzajów tak samo, jak przymiotniki. Są zgodne z rzeczownikami w przypadku, liczbie i rodzaju.

Zaimki nieokreślone

Zaimki nieokreślone не́кто (= ktoś) , не́что (= coś) , не́который (= któryś) , не́сколько (= ileś) , кое-кто́ (= ktoś) , кое-что́ (= coś) , кто́-либо (= ktokolwiek) , кто́-нибудь (= ktokolwiek) , кое-како́й (= jakiś) , како́й-то (= jakiś) , како́й-либо (= jakikolwiek) , како́й-нибудь (= jakikolwiek) , ско́лько-то (= ileś) , ско́лько-нибудь (= ileś) wskazują nieokreślone przedmioty, właściwości, ilość. Tworzymy je za pomocą dodania do zaimków pytających (relacyjnych) przedrostków не- ( кое-что́ (= coś) , кое-каки́е (= jakieś) ) i кое- ( не́кто (= ktoś) , не́что (= coś) ), które zawsze są akcentowane, a także przyrostków -то, -либо, -нибудь ( кто́-то (= ktoś) , кто́-либо (= ktokolwiek) , кто́-нибудь (= ktokolwiek) ).

Zaimki nieokreślone odmieniamy zgodnie z grupą zaimków, od których zostały stworzone (pytających i relacyjnych).

Zaimki przeczące

Zaimki przeczące никто́ (= nikt) , ничто́ (= nic) , никако́й (= nijaki) , ниче́й (= niczyj) , не́кого (= nikogo) , не́чего (= niczego) służą do zaprzeczenia posiadania jakiegoś przedmiotu, właściwości, ilości albo do podkreślenia przeczącego charakteru całego zdania. Tworzymy je od zaimków pytających (relacyjnych) za pomocą nieakcentowanego przedrostka ни- ( никто́ (= nikt) , ничто́ (= nic) , никако́й (= nijaki) , ниче́й (= niczyj) ) i akcentowanego przedrostka не- ( не́кого (= nikogo) , не́чего (= niczego) ). Zaimki не́кого (= nikogo) i не́чего (= niczego) nie mają formy mianownika.

Zaimki przeczące odmieniamy według przypadków i liczb, a w liczbie pojedynczej - według rodzajów. Zaimek никто́ (= nikt) nie odmienia się ani według liczb, ani według rodzajów.

Zaimki dzierżacze

Zaimki dzierżawcze мой (= mój) , твой (= twój) , ваш (= wasz) , наш (= nasz) , свой (= swój) , его́ (= jego) , её (= jej) , их (= ich) wskazują, do jakiej osoby należy przedmiot.

Zaimki dzierżawcze мой (= mój) , твой (= twój) , ваш (= wasz) , наш (= nasz) , свой (= swój) odmieniają się według przypadków, liczb i rodzajów, jak przymiotniki.

Zaimki wskazujące

Zaimki wskazujące тот (= tamten) , э́тот (= ten) , тако́й (= taki) , тако́в (= taki) , сто́лько (= tyle) służą do wyodrębnienia konkretnego przedmiotu, właściwości albo ilości wśród innych. Zaimki wskazujące тот , э́тот , тако́й , сто́лько odmieniamy tak, jak długie formy przymiotników według przypadków, liczb i rodzajów. Zaimek тако́в odmieniamy tak, jak krótkie formy przymiotników, czyli według liczb i rodzajów.

Zaimki upowszechniające

Zaimki określające весь (= cały) , вся́кий (= wszelki) , ка́ждый (= każdy) , сам (= sam) , са́мый (= sam) , ино́й (= inny) , друго́й (= drugi) wyodrębniają pojedynczy przedmiot z grupy jednakowych.

Zaimki сам (= sam) , са́мый (= sam) w niektórych formach różnią się tylko akcentem.

Zaimek весь (= cały) ( всё (= wciąż) , вся (= cała) , все (= wszyscy, wszystkie) ) ma osobne formy w narzędniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego i nijakiego oraz we wszystkich formach liczby mnogiej.

Zaimki upowszechniające тако́в (= taki) , како́в (= jaki) są nieodmienne.

Zaimek сам (= sam) wskazuje osobę albo przedmiot, który wykonuje czynność.

Zaimek весь (= cały) , вся́кий (= wszelki) wskazują na objęcie w całości, określają przedmiot, jak coś nierozłączne.

Zaimek вся́кий (= wszelki) wskazuje jakikolwiek przedmiot z wielu jednakowych.

Zaimki са́мый (= sam) , ка́ждый (= każdy) , любо́й (= jakikolwiek) wyodrębniają pojedynczy przedmiot albo osobę z grupy jednakowych.

Zaimek са́мый (= sam) może również oznaczać stopień wyższy właściwości, i służyć do wyrażania stopnia najwyższego przymiotników.